De inhoud van deze website is (waar relevant) aangepast aan de laatste wijzigingen in de Arbowet die per 1-1-2007 is gewijzigd.
Wat zijn arbeidsmiddelen?
Het begrip arbeidsmiddelen wordt omschreven als Alle apparaten, machines, gereedschappen en installaties die op de arbeidsplaats worden gebruikt. De werkgever heeft de wettelijke verplichting om ervoor te zorgen dat arbeidsmiddelen zodanig zijn uitgerust en worden gebruikt dat de veiligheid en de gezondheid van de werknemer tijdens het gebruik geen gevaar lopen.
Onderhoud en keuring van arbeidsmiddelen:
In het Arbobesluit staat dat gereedschappen, machines en installaties geen gevaar mogen opleveren voor werknemers. Door arbeidsmiddelen dagelijks te onderhouden en periodiek te (laten) keuren werk je prettiger en veiliger. In principe kunnen jij en je collegas zelf het dagelijkse onderhoud verzorgen. Periodieke keuringen moeten door een erkende instantie worden gedaan, tenzij een eigen medewerker hiervoor over de juiste ervaring en papieren beschikt.
Periodieke keuring:
Elk arbeidsmiddel waarvan de veiligheidstechnische staat door het gebruik achteruit gaat, moet periodiek, als regel eens per jaar, worden gekeurd. Keuringen dienen door erkende instanties te geschieden, tenzij jij of een collega hiervoor zelf over de (aantoonbaar) juiste ervaring en papieren beschikt. Dat een arbeidsmiddel is gekeurd moet zichtbaar worden gemaakt op het gereedschap.
Dagelijks onderhoud:
Het werk wordt onnodig veel zwaarder en gevaarlijker als het dagelijks onderhoud er bij in schiet. Eigenlijk moet je in staat zijn de gebruikte gereedschappen zo veel mogelijk zelf te onderhouden. Het is daarom belangrijk dat jij en je collegas voldoende onderhoudskennis hebben en je de onderhoudswerkzaamheden op een goede manier aanleert. Naast instructie en training om met gereedschappen en machines te kunnen werken, is het dagelijks onderhoud dan ook vaak een vast onderdeel van dergelijke trainingen.
Voorafgaand aan het eerste gebruik van een arbeidsmiddel moet je worden voorgelicht over de werking en de risicos aan het gebruik. Aan die voorlichting moet je meewerken.
Arbeidsmiddelen moet je op de juiste manier gebruiken en beveiligingen mogen niet worden overbrugd of onklaar gemaakt. Ook PBMs vallen onder arbeidsmiddelen en zijn aan slijtage onderhevig. Controleer of ze nog veilig zijn en vervang indien nodig.
Systematisch werken:
Het is goed om een systeem op te bouwen met controlelijsten per arbeidsmiddel. Op deze controlelijsten kun je het onderhoud en de keuring registreren, zodat tevens kan worden aangetoond dat aan de wettelijke verplichtingen is voldaan. Spreek ook steeds duidelijk af wie voor het onderhoud en de periodieke keuring verantwoordelijk is.
- Bewaar alle handleidingen, instructie- en onderhoudsboekjes op een centrale plaats;
- Zet een onderhouds- en keuringssysteem op;
- Geef alle arbeidsmiddelen een uniek nummer, zodat informatie gemakkelijk kan worden teruggevonden;
- Leg alle informatie betreffende onderhoud en keuring, ongevallen met een bepaald arbeidsmiddel en waarnemingen van de gebruiker schriftelijk vast;
- Maak iemand verantwoordelijk voor de periodieke keuringen. Hij/zij houdt de datum in het oog wanneer arbeidsmiddelen weer gekeurd moeten worden. Deze persoon kan tevens dienst doen als degene aan wie defecten worden doorgegeven. Hij/zij is er dan ook verantwoordelijk voor dat er actie wordt ondernomen;
- Niet goedgekeurde en niet meer te repareren arbeidsmiddelen vernietigen en weggooien!;
Wet- en regelgeving:
De keuringseisen per type arbeidsmiddel volgen uit het Arbobesluit, de Arboregeling, beleidsregels en normbladen (zogenaamde NEN-normen van het Nederlands Normalisatie Instituut). Voor de bouwsector zijn al deze regels samengebracht in het Handboek Arbeidsmiddelen, opgesteld door Arbouw (www.arbouw.nl), met keuringslijsten voor maar liefst 170 arbeidsmiddelen.
- Handgereedschap: De werkgever is wettelijk verplicht ervoor te zorgen dat gereedschappen veilig zijn. Een (zelf opgezette) periodieke controle of goede afspraken over de melding van defecten werkt hierin het best.
- Elektrisch handgereedschap: Het keuren van elektrisch gereedschap dient periodiek te gebeuren, bij voorkeur jaarlijks, maar minstens eens per 4 jaar (afhankelijk van gebruik), conform NEN 3140. Dit kunt u in uw bedrijf zelf (laten) doen als een medewerker de hiervoor aantoonbare deskundigheid heeft.
- Motorgereedschappen: Motorgereedschappen moeten tenminste eenmaal per jaar worden gekeurd. Dit mag door eigen personeel gedaan worden, mits ze over voldoende aantoonbare expertise beschikken.
- Klim- , hijs- en hefmaterieel: Dit moet tenminste eenmaal per jaar door een erkende instelling op zijn goede staat worden onderzocht waarbij het zo nodig wordt beproefd. Bovendien geldt deze verplichting tot (externe) keuring en beproeving ná iedere val.
Bovenstaand overzicht is een richtlijn. Telkens wanneer zich uitzonderlijke gebeurtenissen hebben voorgedaan die schadelijke gevolgen hebben voor de veiligheid van het arbeidsmiddel, zoals aanpassingen, ongevallen en als het arbeidsmiddel lange tijd niet gebruikt is, is het raadzaam deze opnieuw te (laten) keuren!
Arbobesluit Hoofdstuk 7
CE-markering:
De periodieke keuring is niet hetzelfde als de CE-markering. Door het aanbrengen van de CE-markering laat de fabrikant zien dat zijn product voldoet aan de fundamentele gezondheids- en veiligheidseisen zoals die zijn vastgelegd in Europese richtlijnen. Kijk dus bij aanschaf al of de arbeidsmiddelen een CE-keurmerk hebben, maar vergeet ook de periodieke keuring niet!
Arbocatalogi:
In diverse arbocatalogi zijn afspraken gemaakt over arbeidsmiddelen en machineveiligheid. Sectoren waarin afspraken gemaakt zijn over arbeidsmiddelen en machineveiligheid:
– Papier-, karton- en golfkartonproducerende en -verwerkende industrie
Adressen en links:
Stichting Arbouw Handboek Arbeidsmiddelen
www.sdu.nl Arbo-Informatieblad 11: Machineveiligheid
www.sdu.nl Arbo-Informatieblad 17: Hijs- en hefmiddelen