In het kader van de Arbowet is er sprake van beeldschermwerk als er per dag 2 uur of meer beeldschermwerk wordt verricht (dus ook bij 8 keer een kwartier). De werkgever is volgens de Arbo-wet verplicht passende maatregelen te nemen om de risico’s van het werken met beeldschermen te ondervangen. Maar je kunt zelf ook invloed uitoefenen op de kwaliteit van je werksituatie. Werken met beeldschermen vertoont een aantal karakteristieke kenmerken. Het gaat om zittend werk, dat meestal uren achter elkaar in dezelfde houding wordt gedaan. Hoe dit werk door mensen wordt ervaren, hangt af van verschillende factoren die allemaal op elkaar inwerken: de inhoud van de taak, de werkdruk, de werksfeer, sociale contacten tijdens het werk, de inrichting van de werkplek etc. Intensief beeldschermwerk kan leiden tot klachten, soms zeer ernstige (chronische) klachten: vermoeidheid van de ogen, spier-, pees-, zenuw- en gewrichtsklachten aan de bovenste ledenmaten en hoofdpijn. Een vaak voorkomende aandoening is RSI (Repetitive Strain Injury), ook wel CANS / KANS genoemd (Complaints/Klachten Arm, Nek, Schouder). De oorzaak moet meestal worden gezocht in een aantal samenhangende factoren: uiteraard de (repeterende) beweging gecombineerd met een statische zithouding, maar zeker ook de werkplekinrichting (stoel, opstelling scherm). Ook stress is een belangrijke factor bij het ontstaan van RSI. Er is aangetoond dat vooral als je werkt onder tijdsdruk, dit een grote rol speelt bij het ontstaan van klachten. Een juiste zithouding en indeling van je werkplek is dus niet afdoende om RSI te voorkomen. Zorg voor een goede planning met betrekking tot je taken, zeker wanneer daar deadlines aan verbonden zijn.

Om gezondheidsklachten als gevolg van beeldschermwerk te voorkomen moeten dus op een aantal vlakken maatregelen genomen worden:

  • Inrichting werkplek:
    • Instelling stoel
    • Instelling bureau
    • Plaats beeldscherm
  • Organisatorische maatregelen:
    • Pauzes
    • Afwisseling
    • Voorlichting / instructie
    • Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO) / Periodiek Medisch Onderzoek (PMO)
  • Hulpmiddelen:
    • Voorbeelden
    • Beeldschermbril (zie hiervoor het artikel elders op de site)

Op een aantal zaken wordt hieronder dieper ingegaan:

Inrichting werkplek:

Als uw werkplek niet goed is ingericht c.q. ingesteld, kunt u klachten krijgen als gevolg van beeldschermwerk. Klachten aan de ogen en hoofdpijn als de informatie op het scherm niet goed te lezen is. Bij een verkeerde zithouding kunnen rug-, nek- en/of schouderklachten optreden. Polsklachten kunnen ontstaan bij verkeerd gebruik van muis en/of toetsenbord. Om klachten als gevolg van een verkeerde werkhouding zoveel mogelijk te voorkomen is het belangrijk dat de werkplek (stoel, bureau, opstelling beeldscherm) optimaal is ingericht.
Klik hier voor een “Instructie instelling beeldschermwerkplek“.

Pauzes:

Na elke twee uur (onafgebroken) beeldschermwerk is minimaal een kwartier pauze nodig. Het verdient de voorkeur om tussendoor ook geregeld even te pauzeren. Pauzeren betekent overigens niet automatisch recht op koffie en/of een sigaret. Naar de printer lopen, kopiëren, kort overleg, telefoneren, etc. wordt ook gezien als onderbreking van de beeldschermwerkzaamheden. Je mag per dag nooit langer dan zes uur achter een beeldscherm werken; voor werknemers van banken geldt dat ze niet langer dan vijf uur beeldschermwerk mogen doen. Er bestaat speciale pauzesoftware, die de gebruiker een signaal geeft om (kort of langer) te pauzeren. Na een bepaalde tijd of een bepaald aantal aanslagen en/of muisklikken attendeert de software de gebruiker om te pauzeren. Enkele voorbeelden:
– Beeldschermtachograaf (www.beeldschermtachograaf.nl)
– Workrave (www.workrave.org ) (gratis)

Voorlichting:

Veel medewerkers zijn niet bekend met de relatie die er bestaat tussen de inrichting van de werkplek (in de ruimste zin van het woord) en mogelijke gezondheidsklachten. In dat kader is het van groot belang dat er adequate voorlichting plaats vindt.

PAGO / PMO:

Sommige mensen hebben speciaal voor de kijkafstand bij beeldschermwerk een bril nodig. Ook hiervoor geldt dat die noodzaak in de loop der jaren kan ontstaan. Daarom is het noodzakelijk om beeldschermwerkers periodiek (bijvoorbeeld eens per 3 jaar) een specifieke beeldscherm-visustest te laten ondergaan. Het is overigens niet zo dat door beeldschermwerk de ogen slechter worden; het gaat hier net als bij verziend- en bijziendheid om een natuurlijk proces naarmate men ouder wordt. Zowel onderzoek als bril moeten door de werkgever worden vergoed.

Hulpmiddelen:

Als veel vanaf papier wordt gewerkt is het zeer aan te raden een documenthouder te plaatsen tussen toetsenbord en beeldscherm (zie afbeelding), zodat het hoofd niet steeds hoeft te draaien.

Hulpmiddelen die afgeraden worden: muis- en toetsenbordmatjes met gelkussens. Typen dient zoveel mogelijk plaats te vinden met gestrekte polsen. Als de handen ten opzichte van de polsen steeds draaien en buigen raken de pezen in de polsen geïrriteerd en eventueel ontstoken. Gelkussens zorgen ervoor dat de polsen worden neergelegd en de handen steeds draaien vanuit de polsen; en dat is niet gewenst.

Beeldschermbril:

Sommige mensen hebben speciaal voor de kijkafstand bij beeldschermwerk een bril nodig. Ook hiervoor geldt dat die noodzaak in de loop der jaren kan ontstaan. Daarom is het noodzakelijk om beeldschermwerkers periodiek (bijvoorbeeld eens per 3 jaar) een specifieke beeldscherm-visustest te laten ondergaan. Het is overigens niet zo dat door beeldschermwerk de ogen slechter worden; het gaat hier net als bij verziend- en bijziendheid om een natuurlijk proces naarmate men ouder wordt. Zowel onderzoek als bril moeten door de werkgever worden vergoed. De werkgever kan dit regelen in het kader van het PAGO (periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek; dit is een wettelijke verplichting). Meld oogklachten aan de bedrijfsarts, je chef of de werkgever.

Overige tips om gezondheidsklachten bij beeldschermwerk te voorkomen:

  • Voorkom hinderlijke spiegeling of lichtinval op het beeldscherm;
  • Let op de minimale 50 cm afstand tussen ogen en beeldscherm (richtlijn: 50-65 cm.);
  • Bij twijfel over je gezichtsvermogen en/of sterkte van je bril een oogonderzoek aanvragen;
  • Zorg voor een rechte houding op de stoel en voor het beeldscherm; ook thuis is een juiste opstelling belangrijk!
  • Laat de onderarmen ontspannen op de armleuningen rusten;
  • Werk niet te lang en te gespannen achter elkaar door, ontspan geestelijk (pauzes en afwisseling) en lichamelijk (oefeningen en sta eens op);
  • Herken signalen van overbelasting (tintelingen, doof gevoel, irritatie, etc); Neem klachten serieus; beginnende klachten kunnen snel ernstiger worden!
  • Bezoek bij gezondheidsklachten de bedrijfsarts en/of vraag een werkplek onderzoek aan;
  • Zorg voor een gezonde levensstijl: voldoende lichaamsbeweging, eet gezond;
  • Zorg er voor dat taken overeenkomen met je mogelijkheden, niet te moeilijk maar ook niet te makkelijk; zorg ervoor dat je zelf invloed kunt uitoefenen op het werktempo, de volgorde en de wijze waarop je je werk doet;
  • Onderhoud tijdens het werk contact met collega’s, je chef en de klanten;
  • Zorg ervoor betrokken te zijn bij het aanschaffen van nieuwe apparatuur;
  • Een tekst op het beeldscherm moet zonder overbodige inspanning gelezen kunnen worden. Het meest prettig leest een tekst in donkere letters op een lichte achtergrond.

 

RSI:

(zie voor uitgebreide informatie: RSI ) is een verzamelnaam van diverse aandoeningen, en daarom zijn de klachten bij RSI zeer divers: pijn, overgevoeligheid, vermoeidheid, tintelingen, stijfheid, verminderde beweeglijkheid van gewrichten, verminderde spierkracht etc.

Hoe kunt je RSI voorkomen?

  • Doe na elk uur beeldschermwerk gedurende minimaal 5 minuten even iets anders;
  • Wissel beeldschermwerk sowieso af met ander werk;
  • Werk niet langer dan 6 uur per dag aan een beeldscherm;
  • Zorg dat je werkplek goed is ingericht: goede werkhoogte van stoel en bureau;
  • Ook thuis is een juiste opstelling belangrijk;
  • Neem klachten serieus; beginnende klachten kunnen snel ernstiger worden;

Je bedrijf is verplicht om voorlichting en instructie te verzorgen voor mensen die meer dan 2 uur per dag beeldschermwerk doen. Ook is het van belang dat de medewerkers beschikken over goed instelbaar meubilair. Als het noodzakelijk blijkt dat aanvullende hulpmiddelen noodzakelijk zijn, zoals bijvoorbeeld een voetenbankje of een documenthouder, dan moeten deze worden aangeschaft.
Daarnaast is het van belang dat werknemers periodiek in de gelegenheid worden gesteld om een visustest te ondergaan, vooral werknemers die ouder zijn dan 40 jaar. Mocht daaruit blijken dat een beeldschermbril (computerbril) noodzakelijk is, dan dient deze door de werkgever ter beschikking gesteld te worden.

Wet- en regelgeving:

Het Arbobesluit

Hierin zijn in hoofdstuk 5 (Fysieke belasting), afdeling 2 (Beeldschermwerk) de voorschriften over beeldschermwerk opgenomen. Zo wordt in artikel 5.10 (Dagindeling van de arbeid) bepaald dat het werk aan een beeldscherm na maximaal twee aaneengesloten uren moet worden afgewisseld met andersoortig werk of met een rusttijd. In artikel 5.11 staan maatregelen met betrekking tot bescherming van ogen en gezichtsvermogen van de werknemers, zoals het laten verrichten van een arbeidsgezondheidskundig onderzoek.

De Arboregeling

In hoofdstuk 5 (Beeldschermarbeid) staan nadere bepalingen over de apparatuur en het meubilair (artikel 5.1), over de inrichting van de werkplek (artikel 5.2) en over de programmatuur (artikel 5.3). Zo wordt gesteld dat de werkruimte voldoende verlicht moet zijn met een passend contrast tussen beeldscherm en omgeving.

De Arbobeleidsregels

Beleidsregel 5.11 gaat nader in op onderzoek aan ogen en gezichtsvermogen.

In de volgende sectoren zijn afspraken gemaakt over ‘beeldschermwerk’:
Boeken- en Tijdschriftuitgeverijbedrijf
Visgroothandel en visverwerking
VVV-Nederland

Adressen en links
www.sdu.nl: Arbo-Informatieblad 2: Werken met beeldschermen
Ministerie van SZW: Informatie over beeldschermwerk
RSI-patiëntenvereniging: Informatie over het voorkomen van RSI

 

Disclaimer

Hoewel de informatie op deze website met zorg is samengesteld en de Stichting Arbo en Podiumkunsten de informatie steeds actueel tracht te houden, kunnen aan deze website geen rechten ontleend worden. de Stichting Arbo en Podiumkunsten aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van onvolledigheid of onjuistheid van het materiaal van deze website. Tevens is de Stichting Arbo en Podiumkunsten niet verantwoordelijk voor de inhoud van websites waarnaar wordt gelinkt.